Gróður & garðar í Brekkukoti – Heggur (prunus padus)

Það er undarlegt en satt en mér þykir vænna um tré og ýmiss konar gróður en marga menn sem ég hef hitt á lífsleiðinni. Ekki misskilja mig. Yfirleitt kann ég vel við fólk. Sumt elska ég og fyrir öðru ber ég virðingu. Einfaldleikinn er hins vegar bestur. Fátt er einfaldara en gróðurinn en hann er samt sem áður ákaflega margbrotinn. Sennilega er það rétt, sem sumir halda fram, að gott sé að faðma tré. Hef ekki reynt það ennþá en ég held að þeim, sem elskað geta tré, sé ekki alls varnað í lífinu. Hið sama á við þá sem eru dýravinir.

Upphaf þessarar hugleiðingar er það að ég hef verið hér í sumarbústaðnum mínum síðustu dagana og horft á gróskuna. Á undanförnum 14 árum höfum við hjónin plantað ótölulegum fjölda plantna í skikann okkar í Kjósinni. Þar, sem landið er lítið, lá strax ljóst fyrir að ekki yrði ráðist í skógrækt, heldur var einboðið að safna sem flestum tegundum eða yrkjum. Framan af vorum við eins og útspýtt hundskinn við að elta uppi hinar ólíkustu plöntur og varla leið sú vika að ekki væru heimsóttar tvær gróðrarstöðvar eða þrjár í viku hverri. Ekki bara á höfuðborgarsvæðinu heldur um land allt. Þegar við töldum okkur hafa fullplantað í landið voru ,,sortirnar“ orðnar vel á annað hundrað talsins og þá undanskil ég allt annað en tré og runna. Þetta hefur verið einstaklega gefandi áhugamál, barátta, sorgir og sigrar. Ég áttaði mig ekki almennilega á þessu fyrr en ég gær þegar ég tók eftir því að 12 ára gamalt fjallagullregn varið farið að blómstra í fyrsta skipti. Ég tók að fletta í dagbókinni og við það rifjaðist upp ýmislegt sem ég var búinn að gleyma. Það varð til þess að mér datt í hug að leyfa fleirum að kynnast vinum mínum í Kjósinni. Ég ætla að byrja á heggnum mínum (prunus padus) sem ég keypti hjá Birni í Gróanda, einhverjum mesta ræktunarmanni landsins, fyrir rúmum 13 árum. Björn er vel að merkja karlinn í auglýsingunni sem fjallar um hin harðgerðu íslensku sumarblóm. Heimsækið hann í ræktunarstöðina í Mosfellsdalnum, rétt innan við Gljúfrastein. Björn er reyndar seintekinn og sennilega ekki allra en þið verðið ekki svikin af framleiðslu hans.

7. júní 1995: Komum um kl. 15 með birkitréð hans Villa, runnamuru (goldstar) og fagursýrenu ´elinor´ að heiman. Einnig 10 koparreynitré, fjallafuru, vonarkvist, hegg og sunnubrodd frá Gróanda. Vonarkvisturinn og sunnubroddurinn fóru í röðina niður með húsinu. Neðst á hornið fór fagursýrenan, heggurinn í röðina með geitaskegginu, lerkinu, reyniblöðkunni og yllinum. Fjallafuran var gróðursett fyrir neðan steinabeð að ofan og koparreynirinn í limgerðið að neðan.“

Heggur (prunus padus) er af rósaætt og fræðast má um þetta merkilega tré í ýmsum ágætum bókum, s.s. Tré og runnar á Íslandi eftir Ásgeir Svanbergsson. Sjá einnig . Fram kemur að heggur geti orðið 10-15 m hátt tré en hérlendis geti hann orðið 6-8 m hár. Heggurinn er harðger og getur m.a.s. þrifist í grýttri jörð. Heggurinn minn, sem reyndar er ekki nema rúmlega tveggja metra hár, var gróðursettur í skriðu SV við bústaðinn og fyrir nokkrum árum fór hann að bera blóm, mér til mikillar ánægju. Fíngerð, hvít blómin duga varla lengur en í hálfan mánuð en þetta tré er sannkölluð garðaprýði.